Генеральной прокуратурой Республики Беларусь в апреле 2021 г. возбуждено и в настоящее время расследуется уголовное дело по фактам совершения нацистскими преступниками, их соучастниками, преступными формированиями геноцида мирного населения на территории Белорусской Советской Социалистической Республики (далее – БССР) в годы Великой Отечественной войны и послевоенный период (ст.127 УК Республики Беларусь).

Беларусь неоднократно становилась ареной жесточайших войн. Самой кровопролитной была Великая Отечественная война.

Победа в ней достигнута ценой больших потерь. На белорусской земле покоятся останки миллионов людей, погибших не только на полях сражений, но и хладнокровно убитых в ходе геноцида мирного населения.

Можно утверждать, что Беларусь подверглась всем формам геноцида, предусмотренным Конвенцией ООН «О предупреждении преступления геноцида и наказании за него» (9 декабря 1948 г.).

В ходе расследования уголовного дела изучены руководящие документы гитлеровской Германии, которые возводили зверства по отношению к мирному населению в ранг государственной политики и освобождали солдат от ответственности за данные преступления.

Руководителями третьего рейха Гиммлером, Герингом и другими открыто объявлялось, что одной из целей войны против Советского Союза является сокращение славянского населения на тридцать миллионов.

Распоряжением начальника штаба верховного главнокомандования вооруженных сил Германии об особых полномочиях войск разрешалось уничтожение мирного населения и обеспечивалась неподсудность военнослужащих за действия по отношению к гражданскому населению.

Политика гитлеровской Германии предполагала зависимое существование Беларуси под прямым немецким руководством, снабжение группы армий «Центр» фактически за счет грабежа.

Часть населения, особенно руководители советских и партийных органов, интеллигенция и все евреи с осени 1941 года подлежали уничтожению. В дальнейшем территорию Беларуси планировалось заселить немцами и включить в состав нацистской Германии. Все эти меры планировались еще до начала войны и были частично реализованы на оккупированных территориях. Политика гитлеровской Германии в отношении советского населения существенно отличалась от поведения в других европейских странах (Франции, Дании, Нидерландах и др.), где поначалу соблюдалась видимость цивилизованности. Советские граждане сразу были объявлены «недочеловеками», к которым допустимо применение любых карательных мер.

В сентябре 1941 года, когда вся территория Беларуси была захвачена немецко-фашистскими войсками, в неволе оказалось более 7 миллионов ее жителей.

Вермахтом и специально созданными командами СС (полиции безопасности) и СД (службы безопасности) уже с первых дней оккупации производилось уничтожение населения. В июле 1941 г. в г.Барановичи Гиммлер провел совещание, на котором было принято решение о проведении масштабной операции по очищению территории Брестской области от «враждебных» элементов.

Массовое уничтожение людей было поставлено на поток, проводились данные злодеяния варварскими методами и средствами: применялись расстрелы и виселицы, газовые камеры и сжигание, голод и распространение эпидемий. Это должно было навести страх, подавить попытки сопротивления оккупационному режиму.

На территории Беларуси были организованы свыше 580 мест принудительного содержания населения, а фактически лагерей смерти, где путем создания невыносимых условий уничтожено значительное количество людей.

Трагическую известность получили такие места массового уничтожения населения, как лагерь смерти «Тростенец» (самый крупный на всей захваченной советской территории, по полученным нами сведениям в нем убито не менее 546 тысяч человек), Минское гетто (уничтожено не менее 90 тысяч лиц еврейской национальности),

Озаричский лагерь смерти в Гомельской области (убито несколько десятков тысяч человек), концлагерь «Колдычево» в Брестской области (истреблено 22 тысячи человек).

Стандартным сценарием, взятым на вооружение немецко-фашистскими захватчиками и их пособниками, стало уничтожение деревень вместе с жителями в рамках так называемых «усмирительных» акций.

В ходе расследования уголовного дела о геноциде белорусского народа устанавливаются многочисленные ранее не известные факты массового уничтожения нацистскими преступниками гражданского населения Беларуси.

Проводится кропотливая работа по фиксации информации, полученной от очевидцев тех событий и их родственников. На настоящее время в ходе предварительного следствия допрошено свыше 16 тысяч человек, более 7,5 тысяч из которых – бывшие узники лагерей смерти.

Следственной группой изучен большой массив архивных документов и тысячи уголовных дел в отношении нацистских преступников. Проведено более 400 осмотров мест происшествий, в ходе которых установлены ранее неизвестные места массовых убийств населения.

В частности, путем анализа различных документов установлено, что в лесном массиве Ченковского лесничества Гомельской области могут быть захоронены останки мирных граждан, убитых оккупантами и их пособниками.

В течение 2021 года при проведении в указанном месте поисковых работ обнаружены и извлечены костные останки около пятисот человек. Причинами смерти являлись огнестрельные ранения, причем выстрелы в голову не редко производились дважды. Тех, кто не умер сразу, добивали гранатами. Изъято множество предметов, указывающих на уничтожение именно мирных жителей: расчески, женские гребни, зубные щетки, пластмассовые пуговицы, ключи, перочинные ножи и многое другое.

Также установлено и осмотрено одно из мест массового уничтожения мирного населения, которое находится на территории Логойского района Минской области. Выявленная там картина ужасает бесчеловечностью злодеяний.

В ходе проведенного осмотра обнаружены останки более 1 тысячи человек, их личные вещи (расчески, пряжки от ремней, пуговицы, части обуви и много другое), а также пули и гильзы.

Согласно заключению экспертов, возраст погибших составляет от 4 до 70 лет. Исходя из характера ранений можно утверждать, что в момент расстрела часть людей положили лицом, а других – поставили на колени и убили выстрелом в затылок.

Даже на опытных прокуроров и следователей произвел тяжелое впечатление вид останков матерей, прижимающих к груди младенцев.

Похожая картина обнаружена следственной группой и в Бешенковичском районе, где в ходе поисковых работ из земли подняты останки не менее 80 людей, большинство из которых – женщины и дети. Извлечены многочисленные фрагменты обуви, в том числе детской, пуговицы, расчески, а также патроны и гильзы, причем некоторые из них имелась эмблема SS в виде двух характерных молний.

Расследованием устанавливаются обстоятельства массовых сожжений населенных пунктов, которые нередко производились вместе с их жителями.

Путем допросов и изучения архивных документов получены сведения о сожжении еще порядка 1 300 ранее неизвестных сел и деревень.

В рамках деятельности межведомственной комиссии по увековечению памяти жертв геноцида белорусского народа, созданной по инициативе Генеральной прокуратуры, при участии прокуратур областей и местных исполнительно-распорядительных органов, а также иных организаций осуществляется обустройство мест погребения и перезахоронение обнаруженных в ходе расследования останков жертв геноцида.

Также прокуратурой инициировано присвоение местам уничтожения мирного населения специального правового статуса «историко-мемориального места погребения».

Полученные в ходе расследования уголовного дела доказательства позволяют утверждать, что масштабы трагедии белорусского народа значительно больше, чем предполагалось ранее.

Установлено, что в годы нацистской оккупации на территории Беларуси:

убито не менее 3 миллионов мирных граждан и военнопленных, или каждый третий житель Беларуси;

угнано в немецкое рабство более 380 тысяч человек, из которых многие погибли от невыносимых условий эксплуатации. Массовый характер носил и угон на принудительные работы детей. Имели место случаи использования детей в качестве доноров крови;

разрушено свыше 200 городов, в том числе такие крупные, как Минск, Гомель, Витебск, Полоцк, Орша, Борисов, Слуцк;

сожжено более 10,5 тысяч сел и деревень.

В геноциде мирного населения принимали участие не только немецко-фашистские захватчики, но и их европейские союзники из Италии, Румынии, Венгрии, Франции, Словакии и Финляндии, а также пособники из числа украинских, польских, литовских, латвийских, эстонских и других коллаборационистских и националистических формирований.

В проведении карательных акций против советских граждан на территории Беларуси также участвовали воинские подразделения из Австрии и Чехии, входившие в состав Третьего рейха.

Только одним 12-м литовским полицейским батальоном в 1941 году на территории Минской области убито более 10 тысяч мирных граждан. Отметился зверствами сформированный из жителей Литвы вспомогательный полицейский батальон под командованием Антанаса Импулявичюса, известного под прозвищем «Минский мясник».

Этот батальон совместно с иными формированиями в феврале-марте 1943 года уничтожил 387 населенных пунктов, убив более 13 тысяч мирных жителей, свыше 7 тысяч жителей они насильно вывезли на принудительные работы в Германию и другие страны. Население одного только Освейского района Витебской области, насчитывавшее к началу войны 21 тысячу человек, сократилось к моменту освобождения от немецко-фашистской оккупации до 8 тысяч человек, то есть более чем на 60%.

Во многих карательных операциях принимали участие латышские и украинские полицейские батальоны, также отличавшиеся особой жестокостью.

Имена некоторых живых преступников известны и они, пользуясь защитой иностранных государств, скрываются от правосудия. Несмотря на это, прокуратура будет добиваться привлечения их к уголовной ответственности.

К настоящему времени следствие располагает информацией о местах нахождения не менее чем 400 таких лиц. В ходе расследования уголовного дела Генеральной прокуратурой направлено свыше 80 просьб об оказании правовой помощи в десятки государств, в том числе о допросах лиц, которые входили в состав карательных батальонов (в Литву, Латвию, Канаду, США, Великобританию, Аргентину, Бразилию, Австралию и др.)

Вместе с тем, просьбы об оказании правовой помощи по уголовному делу были проигнорированы рядом государств.

Так, в Генеральную прокуратуру Республики Беларусь из Генеральной прокуратуры Латвийской Республики поступил отказ в исполнении поручения, аргументированный мотивами государственной безопасности государства.

Фактически политические элиты Литвы и Латвии уклоняются от конструктивного диалога и сотрудничества в вопросе восстановления исторической справедливости и укрывают военных преступников.

Наряду с предварительным следствием ведется планомерная информационная, образовательная и воспитательная работа, а также нормотворческая деятельность.

Так, в мае 2021 года по инициативе Генеральной прокуратуры принят Закон «О недопущении реабилитации нацизма», направленный на предотвращение всех форм и проявлений нацизма, оправдания его доктрины и практики, героизации нацистских преступников и их пособников.

Также по инициативе прокуратуры разработан и в январе текущего года принят Закон «О геноциде белорусского народа», которым предусмотрено юридическое признание геноцида белорусского народа и одновременно установлена уголовная ответственность за его отрицание.

Принятые акты – это правовой барьер на пути попыток фальсификации событий и итогов Великой Отечественной войны.

Текущий год в Беларуси Указом Президента Республики Беларусь объявлен Годом исторической памяти.

Информационное ядро мероприятий по увековечению памяти о жертвах геноцида сформировано на основании материалов расследуемого Генеральной прокуратурой уголовного дела: в музеях и библиотеках городов и сел созданы экспозиции, посвященные памяти жертв геноцида, а также тематические литературные секции; реформируются образовательные программы в учреждениях образования всех уровней; дан импульс новым научным, архивно-исследовательским и поисковым работам.

Под редакцией Генеральной прокуратуры опубликован сборник информационно-аналитических материалов и документов «Геноцид белорусского народа».

В конце 2022 года на основании результатов расследования уголовного дела подготовлено издание «Геноцид белорусского народа. Лагеря смерти», в котором представлены новые и ранее неизвестные широкой общественности сведения о лагерях смерти на территории БССР в период оккупации.

Прокуратурой во взаимодействии с государственным унитарным предприятием «Национальное кадастровое агентство» на публичной кадастровой карте Республики Беларусь в глобальной компьютерной сети Интернет подготовлен и опубликован общедоступный пространственный слой, на который по состоянию на январь 2023 года нанесено более 8,5 тыс. сожженных населенных пунктов с указанием их географических координат и кратким описанием, что составляет свыше 83 % от общего количества установленных.

В январе 2022 года опубликован пространственный слой о местоположении лагерей смерти на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны.

В ходе расследования проводится работа установлению причиненного ущерба народному хозяйству, инфраструктуре, культурному наследию от целенаправленной политики уничтожения народов Беларуси, который значительно больше, чем установлен в послевоенное время чрезвычайными комиссиями.

В период оккупации осуществлялось тотальное изъятие и отправка в Германию продовольствия, сырья, промышленной продукции и оборудования, а также музейных экспонатов, произведений искусства, памятников культуры.

В рамках созданной по инициативе Генеральной прокуратуры на уровне Правительства межведомственной рабочей группы заканчивается работа по расчету ущерба, причиненного в годы Великой Отечественной войны.

Жители советской Беларуси массово отказывались сотрудничать с гитлеровским режимом. На службу к немцам шли немногочисленные предатели.

Бело-красно-белая символика, изображения «погони» стали использоваться для обозначения белорусской национальной принадлежности в среде добровольных помощников нацистского режима, в том числе в вооруженных формированиях, участвовавших в карательных операциях.

В 2020 году Беларусь вновь столкнулась с проявлениями экстремизма и терроризма под нацистской символикой.

Организаторами массовых беспорядков использовались методы нацистской Германии, в том числе по сбору сведений о личных данных представителей органов власти и управления, их близких. Участникам массовых беспорядков было обещано освобождение от ответственности и оказание различной помощи в этом.

Как и в годы Великой Отечественной войны распространение получила «помощь» из-за рубежа, где сегодня скрываются все лидеры так называемого «протеста» и откуда ведется информационная война против нашей страны.

Оценивая произошедшие события - фактически имела место организованная рядом западных стран попытка государственного переворота, смены власти насильственным путем с использованием экстремистских элементов.

Большое внимание в ходе расследования уголовного дела Генеральная прокуратура уделяет информированию общественности о тех доказательствах, которые были установлены предварительным следствием. Для этих целей мы активно взаимодействуем со средствами массовой информации, а также публикуем на официальных ресурсах ведомства видеодопросы живых свидетелей тех событий.

Расследование геноцида белорусского народа в годы Великой Отечественной войны является данью памяти погибшим, способствует установлению и сохранению исторической справедливости, служит реализации антифашистского принципа: «Никогда больше!».

ГЕНОЦИД - ОДНО ИЗ САМЫХ ОТВРАТИТЕЛЬНЫХ ИЗ ИЗВЕСТНЫХ ЧЕЛОВЕЧЕСТВУ ПРЕСТУПЛЕНИЙ

Прынцып інклюзіі ў адукацыі

Забяспечвае роўны доступ да атрымання адукацыі для ўсіх навучэнцаў з улікам разнастайнасці асаблівых індывідуальных адукацыйных запатрабаванняў і індывідуальных магчымасцяў кожнага навучэнца (адоранага, таленавітага, навучэнца, індывідуальныя запатрабаванні якога абумоўлены яго жыццёвай сітуацыяй, станам здароўя, іншымі абставінамі).

Нарматыўнае прававое забеспячэнне адукацыі асоб з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця (ОПФР)

Навукова- метадычнае забеспячэнне адукацыі асоб з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця (ОПФР)

Сітуацыйная дапамога

У мэтах рэалізацыі Закона Рэспублікі Беларусь ад 30 чэрвеня 2022 г. № 183-З "Аб правах інвалідаў і іх сацыяльнай інтэграцыі", пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 13 чэрвеня 2017 г. № 451 «Аб зацвярджэнні Нацыянальнага плана дзеянняў па рэалізацыі ў Рэспубліцы Беларусь палажэнняў Канвенцыі аб правах інвалідаў на 2017-2025 гады», Правілаў забеспячэння даступнасці для інвалідаў аб'ектаў сацыяльнай, транспартнай і вытворчай інфраструктуры, транспартных сродкаў і паслуг, ацэнкі ўзроўню іх даступнасці, зацверджаных пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 21 лістапада 2022 г. № 796 "Аб забеспячэнні даступнага асяроддзя для інвалідаў", ва ўстанове адукацыі "Навапольскі дзяржаўны аграрна-эканамічны каледж" распрацаваны алгарытм аказання сітуацыйнай дапамогі інвалідам.

У выпадку неабходнасці сітуацыйнай дапамогі пры наведванні ўстановы адукацыі з мэтай атрымання якой-небудзь паслугі або інфармацыі, просім папярэдне паведаміць пра час наведвання, характар і аб'ём патрабаванай дапамогі.

Кантактны нумар тэлефона работніка, за якім замацавана аказанне сітуацыйнай дапамогі інвалідам: Бохан Дзмітрый Анатольевіч, намеснік дырэктара па гаспадарчай рабоце, тэлефон 8(017) 505 45 36.

Генеральнай пракуратурай Рэспублікі Беларусь у красавіку 2021 г. узбуджана і цяпер расследуецца крымінальная справа па фактах учынення нацысцкімі злачынцамі, іх саўдзельнікамі, злачыннымі фарміраваннямі генацыду мірнага насельніцтва на тэрыторыі Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі (далей – БССР) Вялікай Айчыннай вайны і пасляваенны перыяд (арт.127 КК Рэспублікі Беларусь).

Беларусь неаднаразова станавілася арэнай найжорсткіх войнаў. Самай кровапралітнай была Вялікая Айчынная вайна.

Перамога ў ёй дасягнута цаной вялікіх страт. На беларускай зямлі знаходзяцца астанкі мільёнаў людзей, якія загінулі не толькі на палях бітваў, але і стрымана забітых падчас генацыду мірнага насельніцтва.

Можна сцвярджаць, што Беларусь падвергнулася ўсім формам генацыду, прадугледжаным Канвенцыяй ААН «Аб папярэджанні злачынства генацыду і пакаранні за яго» (9 снежня 1948 г.).

Падчас расследавання крымінальнай справы вывучаны кіруючыя дакументы гітлераўскай Германіі, якія ўзводзілі зверствы ў адносінах да мірнага насельніцтва ў ранг дзяржаўнай палітыкі і вызвалялі салдат ад адказнасці за гэтыя злачынствы.

Кіраўнікамі трэцяга рэйха Гімлерам, Герынгам і іншымі адкрыта аб'яўлялася, што адной з мэт вайны супраць Савецкага Саюза з'яўляецца скарачэнне славянскага насельніцтва на трыццаць мільёнаў.

Распараджэннем начальніка штаба вярхоўнага галоўнакамандавання ўзброеных сіл Германіі аб асаблівых паўнамоцтвах войскаў дазвалялася знішчэнне мірнага насельніцтва і забяспечвалася непадсуднасць вайскоўцаў за дзеянні ў адносінах да грамадзянскага насельніцтва.

Палітыка гітлераўскай Германіі прадугледжвала залежнае існаванне Беларусі пад прамым нямецкім кіраўніцтвам, забеспячэннегрупы армій «Цэнтр» фактычна за кошт рабавання.

Частка насельніцтва, асабліва кіраўнікі савецкіх і партыйных органаў, інтэлігенцыя і ўсе яўрэі з восені 1941 года падлягалі знішчэнню. У далейшым тэрыторыю Беларусі планавалася засяліць немцамі і ўключыць у склад нацысцкай Германіі. Усе гэтыя меры планаваліся яшчэ да пачатку вайны і былі часткова рэалізаваны на акупаваных тэрыторыях. Палітыка гітлераўскай Нямеччыны ў стаўленні савецкага насельніцтва істотна адрознівалася ад паводзін у іншых еўрапейскіх краінах (Францыі, Даніі, Нідэрландах і інш.), дзе спачатку выконвалася бачнасць цывілізаванасці. Савецкія грамадзяне адразу былі абвешчаныя «недачалавекамі», да якіх дапушчальна ўжыванне любых карных мер.

У верасні 1941 года, калі ўся тэрыторыя Беларусі была захоплена нямецка-фашысцкімі войскамі, у няволі аказалася больш за 7 мільёнаў яе жыхароў.

Вермахтам і спецыяльна створанымі камандамі СС (паліцыі бяспекі) і СД (службы бяспекі) ужо з першых дзён акупацыі праводзілася знішчэнне насельніцтва. У ліпені 1941 г. у г.Баранавічы Гімлер правёў нараду, на якой было прынята рашэнне аб правядзенні маштабнай аперацыі па ачышчэнні тэрыторыі Брэсцкай вобласці ад «варожых» элементаў.

Масавае знішчэнне людзей было пастаўлена на паток, праводзіліся дадзеныя злачынствы варварскімі метадамі і сродкамі: прымяняліся расстрэлы і шыбеніцы, газавыя камеры і спальванне, голад і распаўсюджванне эпідэмій. Гэта павінна было навесці страх, здушыць спробы супраціўлення акупацыйнаму рэжыму.

На тэрыторыі Беларусі былі арганізаваныя звыш 580 месцаў прымусовага ўтрымання насельніцтва, а фактычна лагераў смерці, дзе шляхам стварэння невыносных умоў знішчана значная колькасць людзей.

Трагічную вядомасць атрымалі такія месцы масавага знішчэння насельніцтва, як лагер смерці «Трасцянец» (самы буйны на ўсёй захопленай савецкай тэрыторыі, па атрыманых намі звестках у ім забіта не менш за 546 тысяч чалавек), Мінскае гета (знішчана не менш за 90 тысяч асоб габрэйскай нацыянальнасці),

Азарыцкі лагер смерці ў Гомельскай вобласці (забіта некалькі дзясяткаў тысяч чалавек), канцлагер «Калдычэва» ў Брэсцкай вобласці (знішчана 22 тысячы чалавек).

Стандартным сцэнарам, узятым на ўзбраенне нямецка-фашысцкімі захопнікамі і іх памагатымі, стала знішчэнне вёсак разам з жыхарамі ў рамках так званых «уціхамірвальных» акцый.

Падчас расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе беларускага народа ўстанаўліваюцца шматлікія раней не вядомыя факты масавага знішчэння нацысцкімі злачынцамі грамадзянскага насельніцтва Беларусі.

Праводзіцца карпатлівая праца па фіксацыі інфармацыі, атрыманай ад відавочцаў тых падзей і іх сваякоў. Цяпер падчас папярэдняга следства дапытана звыш 16 тысяч чалавек, больш за 7,5 тысяч з якіх - былыя вязні лагераў смерці.

Следчай групай вывучаны вялікі масіў архіўных дакументаў і тысячы крымінальных спраў у адносінах іі нацысцкіх злачынцаў. Праведзена больш за 400 аглядаў месцаў здарэнняў, падчас якіх устаноўлены раней невядомыя месцы масавых забойстваў насельніцтва.

У прыватнасці, шляхам аналізу розных дакументаў устаноўлена, што ў лясным масіве Чэнкаўскага лясніцтва Гомельскай вобласці могуць быць пахаваны астанкі мірных грамадзян, забітых акупантамі і іх памагатымі.

На працягу 2021 года пры правядзенні ва ўказаным месцы пошукавых работ знойдзены і выняты касцяныя астанкі каля пяцісот чалавек. Прычынамі смерці з'яўляліся агнястрэльныя раненні, прычым стрэлы ў галаву не рэдка рабіліся двойчы. Тых, хто не памёр адразу, дабівалі гранатамі. Канфіскавана мноства прадметаў, якія паказваюць на знішчэнне менавіта мірных жыхароў: грабянцы, жаночыя грабяні, зубныя шчоткі, пластмасавыя гузікі, ключы, складаныя нажы і шматлікае іншае.

Таксама ўстаноўлена і агледжана адно з месцаў масавага знішчэння мірнага насельніцтва, якое знаходзіцца на тэрыторыі Лагойскага раёна Мінскай вобласці. Выяўленая там карціна жахае бесчалавечнасцю злачынстваў.

Падчас праведзенага агляду знойдзены астанкі больш за 1 тысячу чалавек, іх асабістыя рэчы (расчоскі, спражкі ад рамянёў, гузікі, часткі абутку і шмат іншага), а таксама кулі і гільзы.

Згодна з заключэннем экспертаў, узрост загінуўшых складае ад 4 да 70 гадоў. Зыходзячы з характару раненняў можна сцвярджаць, што ў момант расстрэлу частку людзей паклалі тварам, а іншых - паставілі на калені і забілі стрэлам у патыліцу.

Нават на дасведчаных пракурораў і следчых вырабіў цяжкае ўражанне выгляд астанкаў маці, якія прыціскаюць да грудзей немаўлятаў.

Падобная карціна знойдзена следчай групай і ў Бешанковіцкім раёне, дзе падчас пошукавых работ з зямлі падняты астанкі не менш як 80 людзей, большасць з якіх - жанчыны і дзеці. Выняты шматлікія фрагменты абутку, у тым ліку дзіцячага, гузікі, грабянцы, а таксама патроны і гільзы, прычым некаторыя з іх мелася эмблема SS у выглядзе двух характэрных маланак.

Расследаваннем устанаўліваюцца абставіны масавых спаленняў населеных пунктаў, якія нярэдка праводзіліся разам з іх жыхарамі.

Шляхам допытаў і вывучэння архіўных дакументаў атрыманы звесткі аб спаленні яшчэ каля 1 300 раней невядомых сёлаў і вёсак.

У рамках дзейнасці міжведамаснай камісіі па ўвекавечанні памяці ахвяр генацыду беларускага народа, створанай па ініцыятыве Генеральнай пракуратуры, пры ўдзеле пракуратур абласцей і мясцовых выканаўча-распарадчых органаў, а таксама іншых арганізацый ажыццяўляецца ўладкаванне месцаў пахавання і перапахаванне знойдзеных падчас расследавання астанкаў ахвяр генацыду. .

Таксама пракуратурай ініцыяванае прысваенне месцам знішчэння мірнага насельніцтва спецыяльнага прававога статусу «гісторыка-мемарыяльнага месца пахавання».

Атрыманыя падчас расследаванняў крымінальнай справы доказы дазваляюць сцвярджаць, што маштабы трагедыі беларускага народа значна большыя, чым меркавалася раней.

Устаноўлена, што ў гады нацысцкай акупацыі на тэрыторыі Беларусі:

забіта не менш за 3 мільёны мірных грамадзян і ваеннапалонных, або кожны трэці жыхар Беларусі;

выкрадзена ў нямецкае рабства больш за 380 тысяч чалавек, з якіх многія загінулі ад невыносных умоў эксплуатацыі. Масавы характар насіў і згон на прымусовыя працы дзяцей. Мелі месца выпадкі выкарыстання дзяцей у якасці донараў крыві;

разбурана звыш 200 гарадоў, у тым ліку такія буйныя, як Мінск, Гомель, Віцебск, Полацк, Орша, Барысаў, Слуцк;

спалена больш за 10,5 тысяч сёл і вёсак.

У генацыдзе мірнага насельніцтва бралі ўдзел не толькі нямецка-фашысцкія захопнікі, але і іх еўрапейскія саюзнікі з Італіі, Румыніі, Венгрыі, Францыі, Славакіі і Фінляндыі, а таксама саўдзельнікі з ліку ўкраінскіх, польскіх, літоўскіх, латвійскіх, эстонскіх і іншых. калабарацыянісцкіх і нацыяналістычных фармаванняў.

У правядзенні карных акцый супраць савецкіх грамадзян на тэрыторыі Беларусі таксама ўдзельнічалі воінскія падраздзяленні з Аўстрыі і Чэхіі, якія ўваходзілі ў склад Трэцяга рэйха.

Толькі адным 12-м літоўскім паліцэйскім батальёнам у 1941 годзе на тэрыторыі Мінскай вобласці забіта больш за 10 тысяч мірных грамадзян. Адзначыўся зверствамі сфарміраваны з жыхароў Літвы дапаможны паліцэйскі батальён пад камандаваннем Антанаса Імпулявічуса, вядомага пад мянушкай "Мінскі мяснік".

Гэты батальён сумесна з іншымі фармаваннямі ў лютым-сакавіку 1943 года знішчыў 387 населеных пунктаў, забіўшы больш за 13 тысяч мірных жыхароў, звыш 7 тысяч жыхароў яны сілком вывезлі на прымусовыя працы ў Нямеччыну і іншыя краіны. Насельніцтва аднаго толькі Асвейскага раёна Віцебскай вобласці, якое налічвала да пачатку вайны 21 тысячу чалавек, скарацілася да моманту вызвалення ад нямецка-фашысцкай акупацыі да 8 тысяч чалавек, гэта значыць больш за на 60%.

У шматлікіх карных аперацыях бралі ўдзел латышскія і ўкраінскія паліцэйскія батальёны, таксама адрозніваўшы шыя асаблівай жорсткасцю.

Імёны некаторых жывых злачынцаў вядомыя і яны, карыстаючыся абаронай замежных дзяржаў, хаваюцца ад правасуддзя. Нягледзячы на гэта, пракуратура будзе дабівацца прыцягнення іх да крымінальнай адказнасці.

Да гэтага часу следства валодае інфармацыяй аб месцах знаходжання не менш за 400 такіх асоб. Падчас расследавання крымінальнай справы Генеральнай пракуратурай накіравана звыш 80 просьбаў аб аказанні прававой дапамогі ў дзясяткі дзяржаў, у тым ліку аб допытах асоб, якія ўваходзілі ў склад карных батальёнаў (у Літву, Латвію, Канаду, ЗША, Вялікабрытанію, Аргенціну, Бразілію, Аўстралію і інш.).

Разам з тым, просьбы аб аказанні прававой дапамогі па крымінальнай справе былі праігнараваныя шэрагам дзяржаў.

Так, у Генеральную пракуратуру Рэспублікі Беларусь з Генеральнай пракуратуры Латвійскай Рэспублікі паступіла адмову ў выкананні даручэння, аргументаваную матывамі дзяржаўнай бяспекі дзяржавы.

Фактычна палітычныя эліты Літвы і Латвіі ўхіляюцца ад канструктыўнага дыялогу і супрацоўніцтва ў пытанні аднаўлення гістарычнай справядлівасці і хаваюць ваенных злачынцаў.

Разам з папярэднім следствам вядзецца планамерная інфармацыйная, адукацыйная і выхаваўчая работа, а таксама нарматворчая дзейнасць.

Так, у маі 2021 года па ініцыятыве Генеральнай пракуратуры прыняты Закон "Аб недапушчэнні рэабілітацыі нацызму", накіраваны на прадухіленне ўсіх форм і праяў нацызму, апраўдання яго дактрыны і практыкі, гераізацыі нацысцкіх злачынцаў і іх памагатых.

Таксама па ініцыятыве пракуратуры распрацаваны і ў студзені бягучага года прыняты Закон "Аб генацыдзе беларускага народа", якім прадугледжана юрыдычнае прызнанне генацыду беларускага народа і адначасова ўстаноўлена крымінальная адказнасць за яго адмаўленне.

Прынятыя акты - гэта прававы бар'ер на шляху спроб фальсіфікацыі падзей і вынікаў Вялікай Айчыннай вайны.

Бягучы год у Беларусі Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь аб'яўлены Годам гістарычнай памяці.

Інфармацыйнае ядро мерапрыемстваў па ўвекавечанні памяці аб ахвярах генацыду сфарміравана на падставе матэрыялаў расследуемай Генеральнай пракуратурай крымінальнай справы: у музеях і бібліятэках гарадоў і вёсак створаны экспазіцыі, прысвечаныя памяці ахвяр генацыду, а таксама тэматычныя літаратурныя секцыі; рэфармуюцца адукацыйныя праграмы ва ўстановах адукацыі ўсіх узроўняў; дадзены імпульс новым навуковым, архіўна-даследчым і пошукавым работам.

Пад рэдакцыяй Генеральнай пракуратуры апублікаваны зборнік інфармацыйна-аналітычных матэрыялаў і дакументаў «Генацыд беларускага народа».

У канцы 2022 года на падставе вынікаў расследавання крымінальнай справы падрыхтавана выданне «Генацыд беларускага народа. Лагеры смерці», у якім прадстаўлены новыя і раней невядомыя шырокай грамадскасці звесткі пра лагеры смерці на тэрыторыі БССР у перыяд акупацыі.

Пракуратурай ва ўзаемадзеянні з дзяржаўным унітарным прадпрыемствам «Нацыянальнае кадастравае агенцтва» на публічнай кадастравай карце Рэспублікі Беларусь у глабальнай камп'ютарнай сетцы Інтэрнэт падрыхтаваны і апублікаваны агульнадаступны прасторавы слой, на які па стане на студзень 2023 года нанесена больш за 8,5 тыс. пунктаў з указаннем іх геаграфічных каардынат і кароткім апісаннем, што складае звыш 83% ад агульнай колькасці ўстаноўленых.

У студзені 2022 года апублікаваны прасторавы пласт аб месцазнаходжанні лагераў смерці на акупаванай тэрыторыі БССР у гады Вялікай Айчыннай вайны.

Падчас расследавання праводзіцца праца ўсталявання нанесенай шкоды народнай гаспадарцы, інфраструктуры, культурнай спадчыне ад мэтанакіраванай палітыкі знішчэння народаў Беларусі, якая значна большая, чым усталяваная ў пасляваенны час надзвычайнымі камісіямі.

У перыяд акупацыі ажыццяўлялася татальнае адабранне і адпраўка ў Германію прадуктаў харчавання, сыравіны, прамысловай прадукцыі і абсталявання, а таксама музейных экспанатаў, твораў мастацтва, помнікаў культуры.

У рамках створанай па ініцыятыве Генеральнай пракуратуры на ўзроўні Урада міжведамаснай рабочай групы заканчваецца работа па разліку ўрону, прычыненага ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Жыхары савецкай Беларусі масава адмаўляліся супрацоўнічаць з гітлераўскім рэжымам. На службу да немцаў ішлі нешматлікія здраднікі.

Бела-чырвона-белая сімволіка, выявы «пагоні» сталі выкарыстоўвацца для абазначэння беларускай нацыянальнай прыналежнасці ў асяроддзі добраахвотных памочнікаў нацысцкага рэжыму, у тым ліку ва ўзброеных фарміраваннях, якія ўдзельнічалі ў карных аперацыях.

У 2020 годзе Беларусь зноў сутыкнулася з праявамі экстрэмізму і тэрарызму пад нацысцкай сімволікай.

Арганізатарамі масавых беспарадкаў выкарыстоўваліся метады нацысцкай Германіі, у тым ліку па зборы звестак аб асабістых дадзеных прадстаўнікоў органаў улады і кіравання, іх блізкіх. Удзельнікам масавых беспарадкаў было абяцана вызваленне ад адказнасці і аказанне рознай дапамогі ў гэтым.

Як і ў гады Вялікай Айчыннай вайны распаўсюджванне атрымала «дапамога» з-за мяжы, дзе сёння хаваюцца ўсе лідэры так званага «пратэсту» і адкуль вядзецца інфармацыйная вайна супраць нашай краіны.

Ацэньваючы адбытыя падзеі - фактычна мела месца арганізаваная шэрагам заходніх краін спроба дзяржаўнага перавароту, змены ўлады гвалтоўным шляхам з выкарыстаннем экстрэмісцкіх элементаў.

Вялікая ўвага падчас расследавання крымінальнай справы Генеральная пракуратура надае інфармаванню грамадскасці аб тых доказах, якія былі ўсталяваныя папярэднім следствам. Для гэтых мэт мы актыўна ўзаемадзейнічаем са сродкамі масавай інфармацыі, а таксама публікуем на афіцыйных рэсурсах ведамства відэадопыты жывых сведкаў тых падзей.

Расследаванне генацыду беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны з'яўляецца данінай памяці загінуўшым, садзейнічае ўстанаўленню і захаванню гістарычнай справядлівасці, служыць рэалізацыі антыфашысцкага прынцыпу: «Ніколі больш!».

ГЕНАЦЫД - АДНО З САМЫХ АГІДНЫХ З ВЯДОМЫХ ЧАЛАВЕЦТВУ ЗЛАЧЫНСТВАЎ